Nhu cầu vận tải trên tuyến Bắc – Nam rất lớn, gia tăng rất nhanh, cần thiết phải vận hành song song cả quốc lộ và nhiều đoạn đường cao tốc. Giai đoạn này, để giải quyết ngay việc tắc nghẽn và quá tải đã được dự báo trước, cần thiết phải mở rộng xong toàn tuyến QL1 lên 4 làn xe vào cuối năm 2016″. Thứ trưởng Bộ GTVT kiêm Tổng cục trưởng Tổng cục ĐBVN – Nguyễn Ngọc Đông chia sẻ về vấn đề này với Báo GTVT.
P.V: Thưa Thứ trưởng, tại sao chúng ta phải gấp rút mở rộng QL 1 lên 4 làn xe trong thời gian ngắn trong khi chúng ta đang thực hiện kế hoạch đầu tư rất lớn cho đường cao tốc Bắc – Nam?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Dự báo nhu cầu vận tải đường bộ trên hành lang Bắc – Nam giai đoạn 2020 và sau đó rất lớn, có đoạn lên tới 100.000 xe con quy đổi (PCU)/ngày đêm, nhiều đoạn tới 70.000 – 80.000 CPU/ngày đêm. Lưu lương này được dự báo cho tổng thể cả quốc lộ và đường cao tốc. Tính toán của các chuyên gia là về lâu dài, đường cao tốc gánh vác 60%, quốc lộ 40% lưu lượng.
Tại thời điểm này, trên QL1, lưu lượng vận tải trên nhiều đoạn đã vượt quá năng lực thiết kế của tuyến đường như Hà Nội – Vinh, Phan Thiết – Đồng Nai, đường ra vào cửa ngõ các Thành phố, thị xã… đều vượt quá 18.000 PCU/ngày đêm. Nhiều đoạn nữa sẽ mãn tải trong thời gian tới như đoạn Phan Rang – Phan Thiết, Cần Thơ – Phụng Hiệp… lưu lượng hiện tại đã lớn hơn 17.000 PCU/ngày đêm. Các đoạn còn lại đều có lưu lượng tương đối lớn (phần lớn cao hơn 10.000 PCU/ngày đêm) sẽ cơ bản mãn tải trong giai đoạn từ 2015 – 2020.
Do đó phải khẳng định là việc mở rộng QL1 hiện tại từ 2 lên 4 làn xe là rất cần thiết. QL1 là tuyến đường huyết mạch của quốc gia. Hầu hết các khu vực dân cư lớn, các trung tâm kinh tế của đất nước đều gắn với trục QL1. Nhu cầu vận tải đường bộ hiện tại và tới đây của chúng ta trên QL1 quá lớn. Với 4 làn xe được thiết kế, QL1 cũng sẽ chỉ đáp ứng được lưu lượng vận tải tối đa 26.000 – 30.000 CPU/ngày đêm. Trong khi hiện nay, trên nhiều đoạn, lưu lượng thực tế đã vượt quá con số này.
Tốc độ tăng trưởng vận tải cho hành lang Bắc – Nam được tính toán trung bình lên tới 15%/năm, một số đoạn còn cao hơn. Do đó, việc nỗ lực đầu tư đường bộ cao tốc Bắc – Nam ngay từ bây giờ, và đưa vào khai thác sớm 1 số đoạn, để vận hành thông suốt vận tải trên hành lang này là hết sức cần thiết.
Hệ thống đường bộ (gồm cả cao tốc và quốc lộ) sẽ gánh 65% khối lượng hàng hóa trên hành lang vận tải Bắc – Nam. Phần còn lại do các phương thức vận tải khác đảm nhiệm như đường sắt, đường thủy.
P.V: Một số ý kiến cho rằng việc đầu tư mở rộng QL1 lên 4 làn xe có thể làm giảm sức hấp dẫn của đường cao tốc, đặc biệt một số đoạn được đầu tư sớm. Quan điểm của Thứ trưởng về vấn đề này như thế nào?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Thực hiện Nghị quyết 13 Hội nghị lần thứ tư BCH Trung ương, Chính phủ giao Bộ GTVT khẩn trương triển khai mở rộng QL1, hoàn thành tuyến từ Hà Nội đến Cần Thơ vào cuối năm 2016. Cao tốc Bắc Nam cũng sẽ được đầu tư song song, nhưng chỉ đầu tư có trọng điểm, cho những đoạn tuyến nào tính toán thấy lưu lượng xe lớn, tăng trưởng nhanh, tức là những đoạn có tính khả thi.
Sẽ có nhiều đoạn được khai thác song hành cả quốc lộ và cao tốc. Đây là vấn đề đã được nghiên cứu và tính toán đầu tư trên cơ sở khoa học, xuất phát từ nhu cầu vận tải, thực hiện các chiến lược, quy hoạch phát triển GTVT, KT-XH và an ninh quốc phòng. Đường cao tốc sẽ phát huy hiệu quả cao khi kết nối các vùng kinh tế trọng điểm, đô thị lớn…với tốc độ nhanh, chủ yếu phục vụ vận tải chất lượng cao. Còn quốc lộ sẽ gánh trách nhiệm kết nối các khu vực kinh tế, đô thị lân cận với chi phí rẻ hơn, phục vụ đại bộ phận người dân.
Việc khai thác song hành nhưng áp dụng mức thu phí khác nhau sẽ giúp người dân có thêm sự lựa chọn. Về phía Nhà nước sẽ điều tiết vận tải giữa 2 tuyến này bằng các công cụ như thuế, mức thu phí v.v… Hiện tại, mức phí trên QL1 chỉ tương đương 20% phí lưu hành trên đường cao tốc, khiến nhiều lượng phương tiện đổ dồn lên quốc lộ gây quá tải, ách tắc, mất an toàn, đường xuống cấp trầm trọng.
Sau khi hoàn thành và mở rộng QL1, có thể phải xem xét điều chỉnh tăng phí lên một mức hợp lý, để giảm gánh nặng cho QL 1 đồng thời tạo sự hấp dẫn nhất định trong thu hút đầu tư phát triển cao tốc song hành.
P.V: Thưa thứ trưởng, để hoàn thành mở rộng QL 1 vào năm 2016, Bộ GTVT có những giải pháp gì trong bối cảnh huy động vốn, GPMB hiện nay hết sức khó khăn?
Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông: Xác định đây là nhiệm vụ nhiều khó khăn, Bộ GTVT đã xây dựng phương án thực hiện, tiến độ cụ thể cho từng đoạn tuyến theo nhu cầu vận tải, khả năng huy động vốn. Chủ động lường trước các khó khăn, vướng mắc để hạn chế, khắc phục (giải pháp thiết kế tuyến tránh cho các khu dân cư, kiểm soát tăng giá vật liệu…). Các giải pháp đột phá, cơ chế đặc thù cũng sẽ được áp dụng.
Để giảm tối đa thời gian đầu tư, Bộ GTVT kiến nghị được thực hiện cơ chế chỉ định thầu đồng thời Bộ GTVT sẽ tập trung chỉ đạo điều hành dự án đảm bảo đồng bộ, hiệu quả. Tổ chức thi công hợp lý, đồng loạt và đảm bảo ATGT với từng dự án.
Cùng với đó, triển khai cơ chế đột phá về vốn, Bộ GTVT sẽ phối hợp chặt chẽ với các Bộ ngành liên quan huy động tối đa các nguồn lực. Trong đó ngoài phần vốn ngân sách nhà nước, sẽ phát huy tối đa thực hiện đầu tư theo hình thức BOT và dùng nguồn thu phí để hoàn trả.
Công tác GPMB được tách thành tiểu dự án độc lập, giao cho các địa phương có tuyến đi qua thực hiện. Cho phép áp dụng một số cơ chế đặc thù về GPMB đảm bảo tính chủ động của địa phương. Các tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm chính về tiến độ GPMB cho dự án QL1 đi qua địa phương.
P.V: Xin cảm ơn Thứ trưởng!
